Mạn kinh tử

Tên gọi

  • Tên khác: kinh tử, vạn kim tử, quan âm, thuốc kinh, thuốc ôn, đẹn ba lá
  • Tên khoa học: Vitex trifolia L
  • Họ: Cỏ roi ngựa (danh pháp khoa học: Verbenaceae).

Cây Mạn kinh tử

Mô tả cây thuốc

Mạn kinh tử là một loại cây nhỏ, có mùi thơm. Dược liệu có chiều cao khoảng 3m. Cành non có 4 cạnh, xung quanh có lông mềm bao phủ. Lá kép, thường xuất hiện với 3 lá chét. Có loại chỉ xuất hiện với một lá chét (var. unifoliata). Tuy cùng một cành nhưng ở phía dưới hoặc phía trên có lá đơn và chỉ có một lá chét. Cuống lá gầy, hơi tròn và có lông bao phủ. Cuống lá có chiều dài từ 1 – 3cm. Lá chét không có cuống. Phiến lá chét xuất hiện với hình trứng ngược hoặc hình cám có chiều dài 2,45 – 9cm, chiều rộng từ 1 – 3cm, phía dưới hẹp lại. Mặt dưới của lá có nhiều lông màu trắng, mặt trên nhẵn. Những lá chét hai bên nhỏ hơn, gân lá không nổi rõ.

Hoa dược liệu xuất hiện với màu lơ nhạt, có chiều dài từ 13 – 14mm. Chúng thường mọc thành chùy xim ở đầu cành, đôi khi phía dưới có lá. Quả dược liệu hình bầu dục hoặc hình cầu, có rãnh, có chiều rộng khoảng 6mm, đường kín từ 5 – 6cm, đầu hơi dẹt. Quả được che kín quá nửa bởi đài khi chúng xuất hiện và phát triển. Đài thường tồn tại từ 1/2 – 2/3 quả.

Mặt ngoài của quả có màu nâu đỏ đen, phía ngoài hơi phủ lớp phấn màu trắng tro. Nếu soi qua kính sẽ thấy chúng có lông. Phía trên đỉnh quả có chỗ hơi lõm xuống. Phía cuống có đài, phía trên đài chia làm 2 hoặc 5 thùy. Vỏ ngoài của quả mỏng, vỏ trong xốp, vỏ giữa có màu xám vàng. Chất nhẹ nhưng chắc, khi cắt ngang bên trong như có dầu, màu trắng và có 4 ngắn. Ở mỗi ngăn sẽ có một hạt. Mạn kinh tử có vị đắng và mùi thơm vô cùng đặc biệt.

Thu hái, sơ chế

Thu hái quả chín vào các tháng 9 – 11. Quả chín hái về loại bỏ cuống và tạp chất, phơi khô để dùng dần

Bộ phận dùng

Quả chín của cây mạn kinh tử

Vị thuốc Mạn kinh tử

Mô tả vị thuốc

Quả hình cầu, đường kính 4 mm đến 6 mm, mặt ngoài màu  xám đen hoặc nâu đen, phủ lông nhung màu xám nhạt như  sương, có 4 rãnh dọc nông, đỉnh hơi lõm, đáy có đài tồn tại  màu xám nhạt và cuống quả ngắn. Lá đài bao bọc 1/3 đến  2/3 quả, có 5 răng, trong đó có 2 răng xẻ tương đối sâu,  được phủ kín lông tơ mượt. Chất nhẹ và cứng, khó đập vỡ.  Mặt cắt ngang quả có 4 ô, mỗi ô có một hạt. Mùi thơm đặc  biệt, vị nhạt, hơi cay.

Bảo quản

Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc, mối mọt.

Thành phần hóa học

Quả có tinh dầu, trong tinh dầu có Cam phen, pinen, ditecpen alcool và tecphenilaxetat, có ancaloit, vitamin A.

Tác dụng dược lý

Mạn kinh tử có tác dụng ngăn ngừa và điều trị một số bệnh lý sau:

  • Cảm sốt, Ho
  • Đau đầu do cao huyết áp hoặc cảm mạo
  • Đau mắt đỏ
  • Sưng vú.

Mạn kinh tử chữa bệnh

Tính vị, quy kinh

Tính vị: Vị hơi đắng, tính hàn, có mùi thơm nhẹ

Quy kinh: Quy vào kinh Can, Phế, Bàng quang.

Tác dụng

Sơ tán phong nhiệt, khu phong thắng thấp

Chủ trị

Cảm  mạo, nhức đâu do phong nhiệt, sưng đau răng lợi, đau mắt kèm chảy nhiều nước mắt, hoa mắt. chóng mặt, phong  thấp, cân mạch co rút.

Cách dùng – liều lượng

Dùng 6-12g/ngày, dạng thuốc sắc, thuốc bột hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.

Kiêng kị

  • Người huyết hư không nên dùng Mạn kinh tử
  • Bệnh nhân bị đau đầu, đau mắt đỏ do huyết hư không nên sử dụng Mạn kinh tử

Bài thuốc

  • Điều trị đau đầu, ho do cảm mạo

Dùng 12g Mạn kinh tử, 12g phòng phong, 12g cúc hoa, 12g toàn phúc hoa, 6g khương hoạt, 6g xuyên khung, 8g chỉ xác, 20g sinh thạch cao, 4g cam thảo. Mang tất cả vị thuốc rửa sạch với nước muối. Sau đó cho các vị thuốc cùng với 1 lít nước vào nồi. Thực hiện sắc thuốc với lửa nhỏ trong 30 phút hoặc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại một nửa. Để nguội bớt và chắt lấy phần nước, bỏ bã. Chia thuốc thành 3 lần uống trong ngày. Sử dụng 1 thang/ngày cho đến khi bệnh tình thuyên giảm.

  • Điều trị đau nửa đầu (thiên đầu thống)

Dùng 10g Mạn kinh tử, 8g cam cúc hoa, 3g tế tân, 4g xuyên khung, 3g bạch chỉ, 4g cam thảo rửa sạch với nước muối. Cho tất cả nguyên liệu vào nồi cùng với 600ml nước lọc. Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại 200ml. Chia thuốc thành 3 lần uống trong ngày. Sử dụng thuốc từ 7 – 10 ngày.

  • Điều trị đau đầu do huyết áp cao

Dùng 12g Mạn kinh tử, 12g cúc hoa, 8g bạch chỉ, 12 – 16g câu đằng, 8g bạc hà. Mang tất cả nguyên liệu rửa sạch với nước muối. Cho dược liệu vào nồi cùng với 600ml nước (trừ bạc hà). Thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại 300ml. Thêm bạc hà vào cùng và đun thêm 5 phút với lửa nhỏ. Để nguội bớt và chia thuốc thành 3 lần uống trong ngày.

  • Điều trị đau mắt đỏ do phong nhiệt (viêm màng tiếp hợp cấp)

Bài thuốc 1: Dùng 16g Mạn kinh tử, 12g cúc hoa, 12g chi tử, 12g mộc tặc, 12g hoàng cầm, 4g thiền thoái rửa sạch với nước muối và cho vào nồi. Rót thêm 600ml nước vào cùng và thực hiện sắc thuốc trong 20 phút với lửa nhỏ. Uống thuốc ngay khi còn ấm.

Bài thuốc 2: Dùng 12g Mạn kinh tử, 12g thảo quyết minh, 12g đường qui, 8g đào nhân, 12g cúc hoa rửa sạch và cho vào nồi cùng với 600ml nước lọc. Sắc thuốc với lửa nhỏ cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại 200ml. Chắt lấy phần nước và bỏ bã. Uống ngay khi còn ấm. Trường hợp hư chứng (khí hư là chính) dùng thêm bài Bổ trung ích khí.

  • Điều trị ho, cảm sốt, nhức đầu, hoa mắt

Dùng 20g Mạn kinh tử. Sau khi rửa sạch dược liệu với nước muối, thực hiện phơi khô dược liệu dưới bóng râm, nhiều gió. Cho dược liệu vào nồi cùng với 800ml nước lọc. Sau đó đun cạn còn 600ml. Chia thuốc thành 3 lần uống trong ngày. Dùng thuốc liên tục trong 7 ngày để bệnh tình có thể thuyên giảm.

  • Điều trị sưng vú

Dùng 100g Mạn kinh tử .Sau khi rửa sạch dược liệu với nước muối, thực hiện phơi khô dược liệu dưới bóng râm, nhiều gió. Cho dược liệu vào chảo, sao vàng và tán thành bột mịn. Cho dược liệu vào bình thủy tinh có nắp đậy và bảo quản tại nơi khô ráo. Mỗi ngày lấy 4g bột dược liệu hòa cùng với 60ml rượu trắng. Gạn lấy rượu thuốc để uống. Bã đắp lên vú. Thực hiện 1 lần/ngày cho đến khi bệnh tình thuyên giảm.

  • Điều trị tóc bạc sớm, tóc yếu gãy rụng

Dùng 10g Mạn kinh tử. Sau khi rửa sạch dược liệu với nước muối, thực hiện phơi khô dược liệu. Tán dược liệu thành bột. Trộn đều bột dược liệu cùng với mật gấu và bôi lên tóc. Sử dụng 1 – 2 lần/ngày trong 10 ngày.

  • Điều trị đau mắt sưng đỏ, dử mắt, mắt có màng che, quáng mắt

Dùng 12g Mạn kinh tử, 12g hạt màu gà trắng, 12g thảo quyết minh (sao), 12g hạt ích mẫu, 12g hạt mã đề. Rửa sạch tất cả nguyên liệu cùng với nước muối. Phơi khô dược liệu, sao vàng và tán thành bột mịn. Trộn đều bột và vo thành viên. Sử dụng thuốc mỗi ngày cùng với nước chè. Hoặc cho tất cả dược liệu sạch vào nồi. Rót thêm 800ml nước lọc vào cùng và thực hiện sắc thuốc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại một nửa. Uống ngay khi còn ấm. Sử dụng thuốc liên tục trong 7 ngày.

  • Điều trị cảm sốt, nhức đầu, mắt sưng đỏ

Dùng 15g Mạn kinh tử, 12g cúc hoa, 12g bạc hà, 12g chi tử, 4g xuyên khung, 10g kinh giới rửa sạch với nước muối. Cho tất cả dược liệu vào ấm cùng với 800ml nước, bịt kín ấm. Thực hiện đun sôi dược liệu trong 10 phút. Dùng khăn bông lớn phủ toàn bộ mặt cùng với ấm nước thuốc và thực hiện xông đầu mắt cho đến khi ra nhiều mồ hôi. Bên cạnh đó, người bệnh cần uống thuốc sắc khi còn ấm.

Nơi mua bán vị thuốc MẠN KINH TỬ đạt chất lượng ở đâu?

Trước thực trạng thuốc đông dược kém chất lượng, nguồn gốc không rõ ràng,… xuất hiện tràn lan trên thị trường, làm ảnh hưởng tới hiệu quả điều trị cũng như ảnh hưởng tới sức khỏe của bệnh nhân. Việc lựa chọn những địa chỉ uy tín để mua thuốc đông dược là rất quan trọng và cần thiết. Vậy khách hàng có thể mua vị thuốc MẠN KINH TỬ ở đâu?

MẠN KINH TỬ là vị thuốc nam quý, được sử dụng rộng rãi trong YHCT. Hiện tại hầu hết các cửa hàng thuốc đông dược, phòng khám đông y, phòng chẩn trị YHCT… đều có bán vị thuốc này. Tuy nhiên người mua nên chọn những địa chỉ có uy tín, đảm bảo chất lượng, có giấy phép hoạt động để mua được vị thuốc đạt chất lượng.

Với mong muốn bệnh nhân được sử dụng những loại dược liệu đúng, chất lượng tốt, phòng khám Đông y An Chánh Kiện Khang  không chỉ là đia chỉ khám chữa bệnh tin cậy, uy tín chất lượng mà còn cung cấp cho khách hàng những vị thuốc đông y (thuốc nam, thuốc bắc) đúng, chuẩn, đạt chất lượng cao. Các vị thuốc có trong tiêu chuẩn Dược điển Việt Nam đều được nghành y tế kiểm nghiệm đạt chất lượng tiêu chuẩn.

Vị thuốc MẠN KINH TỬ được bán tại Phòng khám là thuốc đã được bào chế theo Tiêu chuẩn.

Giá bán vị thuốc MẠN KINH TỬ tại Phòng khám Đông y An Chánh Kiện Khang : 120.000 vnd/kg

Tùy theo thời điểm giá bán có thể thay đổi.

+ Khách hàng có thể mua trực tiếp tại địa chỉ phòng khám: 2/76 Trung Văn Nam Từ Liêm Hà Nội