Vị thuốc

Bạch chỉ

Posted on by An Chánh Kiện Khang

Tên gọi

  • Tên khác: Bách chiểu, an bạch chỉ, chỉ hương, xuyên bạch chỉ, lan hòe, bạch cự, thần hiêu, chỉ hương, phù ly, linh chỉ, hưng an bạch chỉ
  • Tên khoa học: Angelica dahurica Benth. et Hook.f. – Apiaceae
  • Họ khoa học: Bạch chỉ thuộc họ Apiaceae

Cây Bạch chỉ

Mô tả cây thuốc

Bạch chỉ là cây sống lâu năm có chiều cao trung bình từ 1 – 2,5 m

Thân rỗng, mập, đường kính dao động từ 2 – 3 cm. Bên ngoài nhẵn, màu tím hồng hoặc xanh lục ánh tía. Phần thân dưới nhẵn, thân trên có lông tơ ngắn.

Lá to, xẻ lông chim, màu xanh. Cuống lá dài khoảng 4 – 20cm, phần cuối cuống phát triển thành bẹ ôm vào thân. Hai bên mép lá có hình răng cưa, đường gân phía mặt trên của lá được bao phủ một lớp lông tơ mềm.

Cây bạch chỉ cho ra hoa vào thời điểm tháng 7 -8 hàng năn. Hoa màu trắng mọc thành cụm ngay đầu cành hoặc kẽ lá, có hình tán kép, kích thước từ 10 – 30cm. Các tán hoa nối với thân bằng một cuống chung dài 4 – 20cm. Cánh hoa có khía, hình trứng ngược. Bầu nhụy có thể nhẵn hoặc chứa lông tơ.

Quả bế đôi dẹt, ra vào tháng 8 -9 trong năm. Chiều dài quả khoảng 4 – 7mm, hình bầu dục, một số quả hơi tròn

Thu hái, sơ chế

Vào mùa thu, khi thấy một số lá gốc úa vàng, đào thử thấy củ to, chắc là có thể thu hoạch được. Rửa sạch, cắt bỏ rễ con, xông diêm sinh 24 giờ, rồi phơi hay sấy khô.

Bộ phận dùng

Rễ cây Bạch chỉ

Vị thuốc Bạch chỉ

Mô tả dược liệu

  • Rễ hình trụ, màu nâu nhạt hoặc màu vàng, dài khoảng 3 – 5cm, có mùi thơm hắc, vị cay của tinh dầu. Đầu cổ rễ hơi vuông và thu nhỏ dần xuống đầu dưới. Mặt ngoài vỏ rễ lồi lên nhiều nốt nhỏ nằm ngang, xếp thành 4 hàng dọc theo thân rễ.
  • Bẻ ngang rễ thấy cứng, không xơ. Ruột rễ mềm, chất bột, màu trắng ngà, phía ngoài xốp. Có tầng sinh gỗ dạng vòng tròn, trong đó gỗ chiếm 1/2 – 1/3 đường bán kính.

Bào chế

  • Hái Bạch chỉ về, cạo sạch vỏ, thái nhỏ, lấy Hoàng tinh (số lượng bằng nhau), cho vào nồi, đồ 1 lúc, lấy Bạch chỉ ra, phơi khô, dùng. Hoặc hái về, rửa sạch, cắt ra từng khúc, trộn với vôi, phơi khô. Khi dùng cho vào thuốc thì sao qua. có thể sao cháy hoặc tẩm giấm, sao (Trung Dược Đại Từ Điển).
  • Rửa qua cho sạch, ủ 3 giờ cho mềm. Thái nhỏ, phơi trong râm cho khô. Không sao tẩm gì (Phương Pháp Bào Chế Đông Dược – Việt Nam).

Bảo quản

Cho dược liệu vào trong hộp, đậy nắp kín lại để nơi khô ráo. Tránh để chỗ ẩm hoặc có nắng nóng.

Thành phần hóa học

Trong Bạch chỉ chứa tinh dầu và các dẫn chất Curamin là:Byak-Angelicin, Byak Angelicol, Oxypeucedanin, Imperatorin, Isoimperatorin, Phelloterin, Xanthotoxin, Anhydro Byakangelicin (Iso Byakangelicol), Neobyak Angelicol. Ngoài ra còn có Marmezin và Scopetin

Tác dụng dược lý

  • Tác dụng kháng khuẩn:

Trong thí nghiệm, Bạch chỉ có tác dụng kháng khuẩn đối với các loại Shigella và Salmonella

Bằng phương pháp khuyếch tán trên môi trường nuôi cấy vi khuẩn, nước sắc và cao chiết từ Bạch chỉ có tác dụng kháng khuẩn đối với các chủng phế cầu (Diplococcus Pneumoniae), liên cầu (Streptococus Hemoleticus), tụ cầu vàng (Staphylococus Aureus), Bacillus Subtilis, Shigella Sonnei, Shigella Flexneri, Shigella Shiga, Shigella Dysenteriae, Enterococus, Vibrio Cholerae và Bacillus Typhi. Ngoài ra, Bạch chỉ còn có tác dụng kháng Virus

  • Tác dụng giảm đau: Trên mô hình gây quặn đau bằng cách tiêm xoang bụng dung dịch Acid Acetic 6%o cho chuột nhắt trắng, Bạch chỉ với liều lượng 10g/kg, có tác dụng giảm đau rõ rệt
  • Giảm đau: Làm giảm đau đầu do cảm cúm, đau đầu sau đẻ, đau lợi răng, đau thần kinh mặt
  • Tác dụng hưng phấn trung khu thần kinh: Với liều nhỏ Angelicotoxin có tác dụng hưng phấn trung khu vận động huyết quản, trung khu hô hấp và dây thần kinh phế vị làm cho huyết áp tăng, mạch chậm, hơi thở kéo dài, chảy nước dăi và nôn mửa. Với liều lớn dẫn tới co giặt và tê liệt toàn thân
  • Tác dụng kháng khuẩn: ức chế trực khuẩn ly, thương hàn, vi khuẩn G
  • Kháng khuẩn lao: Đối với vi khuẩn lao ở người thuốc có tác dựng ức chế rõ rệt
  • Dùng trong nhãn khoa: Loại Pommade làm từ Bạch chỉ có tác dụng tăng khả năng trị liệu và tránh được loét giác mạc do bỏng ánh sáng gây ra
  • Tác dụng chống viêm: Với mô hình gây viêm thực nghiệm bằng Kaolin trên chuột cống trắng, Bạch chỉ với liều lượng 10g/kg có tác dụng chống viêm. Angelicotoxin, một hoạt chất chiết từ Bạch chỉ, dùng với liều nhỏ, có tác dụng kích thích trung khu vận mạch, tủy sống, gây tăng huyết áp, mạch chậm, hô hấp hưng phấn, các phản xạ được tăng cường, ngoài ra việc kích thích tiết nước bọt. Dùng với liều quá lớn gây co giật và cuối cùng dãn đến tê liệt
  • Dùng trong tai mũi họng: Bột làm từ Bạch chỉ và Băng phiến, hít vào lỗ mũi, có tác dụng trị đầu đau, trị răng đau, thần kinh sinh ba đau

Bạch chỉ chữa bệnh

Tính vị, Quy kinh

Vị cay, tính ấm. Quy kinh Phế,Tỳ, Vị, Đại trường

Tác dụng

Tán phong, trừ thấp, tiêu thũng, chỉ thống.

Chủ trị

  • Dùng làm thuốc hạ sốt, giảm đau, điều trị cảm cúm, sốt xuất huyết, đau nhức đầu, đau răng, đau bụng kinh. Bạch chỉ còn dùng chữa đau khớp xương, viêm tuyến vú, mụn nhọn mưng mủ, vết thương do va đập, bỏng, rắn độc cắn.
  • Với bệnh nhân thủy đậu hay sởi, thuốc từ bạch chỉ còn có tác dụng kháng khuẩn, chống bội nhiễm, giúp bệnh nhân giảm ho trong trường hợp có kèm theo viêm phế quản, các nốt thủy đậu ít bị bội nhiễm.

Cách dùng

Rễ bạch chỉ được dùng với liều lượng  4– 6g một ngày hoặc cao hơn tùy theo khuyến cáo của thầy thuốc. Các hình thức sử dụng thuốc như sau:

+ Sắc uống

+ Tán bột làm hoàn

+ Nấu nước tắm

+ Làm thuốc xông, ngâm

Kiêng kị

Âm hư huyết nhiệt không được dùng

Bài thuốc

  • Chữa cảm cúm, sốt gai rét, nhức đầu ê ẩm, thân thể mệt mỏi

Bạch chỉ, xuyên khung, mỗi thứ một lượng bằng nhau, đem tán nhỏ thành bột, mỗi lần uống 2-3g, ngày uống 3-4 lần với nước ấm hay rượu cho ra mồ hôi.

  • Chữa đau nửa đầu

Bạch chỉ, tế tân, thạch cao, nhũ hương đem tán thành bột mịn, thổi vào mũi, nếu đau đầu bên trái thì thổi mũi bên phải và ngược lại.

  • Chữa mụn nhọt mưng mủ

Bạch chỉ, đương quy, tạo giác mỗi thứ 7g đem sắc nước uống.

  • Chữa viêm tuyến vú giai đoạn đầu

Bạch chỉ, triết bối mẫu mỗi thứ 6g, đương quy 9g, nhũ hương chế 4,5g. Sắc nước uống.

  • Chữa đau bụng kinh

Hương bạch chỉ, quảng phụ chế, quảng mộc hương, cửu hương trùng, mỗi thứ 10g, trước khi có kinh nguyệt 2-3 ngày bắt đầu uống, mỗi ngày 1 thang, uống liên tiếp 4 thang.

  • Chữa đau răng, sâu răng

Bạch chỉ nghiền nhỏ thành bột, thấm vào bông, cho vào vị trí răng bị đau.

  • Chữa hôi miệng

Bạch chỉ, xuyên khung mỗi thứ 30g, tán thành bột mịn, viên thành hạt ngô, mỗi ngày ngậm 2-3 viên.

  • Chữa bỏng

Bạch chỉ, tử thảo, nhẫn đông đằng mỗi thứ 30g, bạch lạp 21g, băng phiến 1,5g, dầu vừng 500g. Dầu vừng đun nóng 130 độ C, bỏ bạch chỉ, tử thảo, nhẫn đông đằng vào đun tới 150 độ C, Bạch chỉ biến thành màu vàng cháy, lọc lấy dầu, thêm bạch lạp để nguội, thêm tiếp băng phiến. Lấy vải gạc sạch đã tiệt trùng thấm dầu băng vào vết bỏng hoặc lấy bông bôi dầu lên vết bỏng.

Nơi mua bán vị thuốc BẠCH CHỈ đạt chất lượng ở đâu?

Trước thực trạng thuốc đông dược kém chất lượng, nguồn gốc không rõ ràng,… xuất hiện tràn lan trên thị trường, làm ảnh hưởng tới hiệu quả điều trị cũng như ảnh hưởng tới sức khỏe của bệnh nhân. Việc lựa chọn những địa chỉ uy tín để mua thuốc đông dược là rất quan trọng và cần thiết. Vậy khách hàng có thể mua vị thuốc BẠCH CHỈ ở đâu?

BẠCH CHỈ là vị thuốc nam quý, được sử dụng rộng rãi trong YHCT. Hiện tại hầu hết các cửa hàng thuốc đông dược, phòng khám đông y, phòng chẩn trị YHCT… đều có bán vị thuốc này. Tuy nhiên người mua nên chọn những địa chỉ có uy tín, đảm bảo chất lượng, có giấy phép hoạt động để mua được vị thuốc đạt chất lượng.

Với mong muốn bệnh nhân được sử dụng những loại dược liệu đúng, chất lượng tốt, phòng khám Đông y An Chánh Kiện Khang  không chỉ là đia chỉ khám chữa bệnh tin cậy, uy tín chất lượng mà còn cung cấp cho khách hàng những vị thuốc đông y (thuốc nam, thuốc bắc) đúng, chuẩn, đạt chất lượng cao. Các vị thuốc có trong tiêu chuẩn Dược điển Việt Nam đều được nghành y tế kiểm nghiệm đạt chất lượng tiêu chuẩn.

Vị thuốc BẠCH CHỈ được bán tại Phòng khám là thuốc đã được bào chế theo Tiêu chuẩn ACKK.

Giá bán vị thuốc BẠCH CHỈ tại Phòng khám Đông y An Chánh Kiện Khang:180.000 vnđ/1kg

Tùy theo thời điểm giá bán có thể thay đổi.

+ Khách hàng có thể mua trực tiếp tại địa chỉ phòng khám: 2/76 Trung Văn Nam Từ Liêm Hà Nội

+ Mua trực tuyến: Thuốc được chuyển qua đường bưu điện. Khi nhận được thuốc khách hàng thanh toán tiền COD.